LESKOVAC

U leskovačkom narodnom muzeju održan je komemorativni skup povodom smrti Hranislava Rakića, bivšeg direktora ove ustanove, kulturnog radnika i istoričara. O saradnji sa Rakićem govorili su sadašnji direktor Narodnog muzeja Nebojša Dimitrijević i kustos Slađana Rajković, a o životu i delu prof. dr Živan Stojković.

Da živi nije dostojan onaj koji nema ni jednog pravog prijatelja.

DEMOKRIT

Za današnji dan, pun želje i ljubavi prema svojim saradnicima i prijateljima sa ponosom i željom pripremao si, već tradicionalno, obeležavanje svog rođendana i ulazak u drugu polovinu desete decenije života. Okupili smo se u tvom dragom Narodnom muzeju da potvrdimo Demokritovu poruku i pokažemo da Ti jesmo pravi, odani, iskreni i trajni prijatelji i poštovaoci tvoje neizmerne energije, mentalne snage, mudrosti, beskompromisnosti, ali i sposobnosti da postaviš čvrste temelje jednoj od najprestižniji kulturnih ustanova u Leskovcu, koja je, zahvaljujući tome i pravim izborom kadrova, uspela da nastavi rad i postane najbolja u Republici Srbiji, na ponos gradu i celom jugu Srbije. Zato slobodno možemo reći da se i Muzej našeg grada time ponosi, a ja posebno jer nam prijateljstvo traje više od 60 godina, od prvog susreta na Filozofsko-istorijskom fakultetu u Skoplju gde smo studirali istoriju. Još tada me je fascinirala tvoja izuzetna uloga kao studenta završne godine, posebno na vežbama, kao i odnos prema profesorima, koji su Te izuzetno cenili. Kada si posle profesure u Leskovačkoj gimnaziji započeo muzeološku karijeru verovatno nisi ni slutio da će ti to biti opredeljenje do kraja radnog veka i da si takvom prestižnom ustanovom rukovodio 34 godine. Vizionarska je bila tvoja odluka da Muzej mora da dobije novu zgradu dostojnu ugleda koji je Leskovac imao. I u tome si uspeo zahvaljujući izuzetnoj upornosti i želji da obogatiš kulturnu baštinu našega kraja. Za izradu postavke angažovao si najbolje stručnjake iz Beograda kako bi dobila laskave ocene svih posetilaca iz zemlje i inostranstva, koje su ostale zapisane i prenete u časopis „Leskovački zbornik“, koji si pokrenuo i bio glavni urednik 34 godine. I on, kao tvoje čedo, još traje i biva promovisan na Dan Muzeja, 10. maja svake godine, pa i kada si prošle godine dobio praunuka baš na taj dan. Već sam jednom rekao da ti je istorija bila ljubav, a muzeologija opsesija, koja je rezultirala zastupljenošću svih njenih grana. Sa čvrstim uverenjem u uspeh pružao si priliku mladim kadrovima i verovao u njihov rad. Rukovođen instiktom za naučni pristup izučavanju i prezentovanju bogate kulturne prošlosti leskovačkog kraja vrlo autoritativno si mogao da se izboriš i za pronalaženje puta do istorijske istine, ma koliko ona bila relativna, poštujući sve uzuse naučnog rada i bio spreman da svakome pružiš šansu u njenom tumačenju, ali i vrlo argumentovanim činjenicama pokažeš da pojedina tumačenja ne mogu da se prihvate. Vrhovni zakon istorijske i drugih nauka su relevantni istorijski izvori i artefakti koji bi to dokazali. Tako si uspeo i da jednog od poznatih autora nateraš da se javno u štampi odrekne svog udela u knjizi o prošlosti Leskovca, zbog neistinitih i neutemeljenih tvrdnji. Uspeo si i da odoliš snažnom nepravednom pritisku zbog negativne ocene jedne od knjiga koja obrađuje noviju istoriju juga Srbije. Do kraja svog bogatog života ostao si veran istorijskim i drugim muzeološkim naukama kojima mogu da se bave oni koji su za to školovani i bili sa prestižnim zvanjima akademika, naučnih savetnika, doktora nauka, bez obzira što su neki neutemeljeno označeni kao nepoželjni za javne nastupe. Dovoljno je da pomenemo protojereja stavrofora Dragutina Đorđevića, advokata Jovana Jovanovića, književnika Nikolaja Timčenka, akademika Vladimira Stojančevića i tako redom. Nije bilo stručnjaka iz Instituta za savremenu istoriju u Beogradu kome nije bila čast da sarađuje sa leskovačkim Muzejom. U kritičnom trenutku uspeo si da sačuvaš od rušenja i tako važnu i jedinstvenu Crkvu odžakliju. Tvoja izuzetna sposobnost bila je potvrđena i uspešnim organizovanjem naučnih skupova, rasprava do stepena disputa kao i kontakata sa drugim gradovima u zemlji i inostranstvu. Pored svojih, brojne knjige si iznedrio i u koautorstvu sa drugim stručnjacima iste provenijencije. Ta opsesivnost je ostavila pravo nemerljivo bogatstvo stvaralaštva kojim Muzej može da se ponosi. Sa velikom dozom nezadovoljstva, ali i uz reagovanje ostavio si duboke tragove utemeljene istorijske kritike koja mora da se poštuje, jer do sada bar ničim nije opovrgnuta. Sa takvim potencijalom ozbiljnosti uz brata Tihomira, borca Babičkog partizanskog odreda, koji je položio život 1942. godine u borbi protiv najvećeg zla čovečanstva fašizma, koji na nesreću nije nestao sa istorijske scene i danas još jednom preti paklom za čovečanstvo, bio si učesnik Narodnooslobodilačke borbe i dobitnik visokog priznanja.

Još dok si vršio dužnost direktora Muzeja, pre 34. godine počeo si da rukovodiš Savezom boraca Narodnooslobodilačkog rata 1941-1945. godine i tu časnu dužnost vršio si da kraja života. Upravo ti je i to pomoglo da sav svoj autoritet i snagu opredeljenja za novi društveno-politički sistem nastaviš i u toj Organizaciji radeći na njenom omasovljavanju, poštovanju i razumevanju svega onoga što je vredno divljenja prema slobodi zemlje. Snagom svoga autoriteta i opredeljenja znao si da okupiš ne samo borce i njihove porodice već i mlade simpatizere. To je ostvarivano bogatim programom rada koji je podrazumevao visoko poštovanje Narodnooslobodilačkog rata 1941-1945. godine, dostojnim obeležavanjem svih značajnih događaja iz perioda borbi za slobodu od fašizma, održavanjem predavanja u srednjim školama grada, prisustvom mladih na komemorativnim svečanostima. Istovremeno nisu izostajali i značajni datumi iz drugih oslobodilačkih ratova Srbije i sa organizacijama čiji je to bio program rada. A kad je nedavno formiran Savez boraca svih narodnooslobodilačkih ratova Srbije postao si član Izvršnog odbora Predsedništva i dobitnik medalje za doprinos oslobođenju zemlje od stranih okupatora. Teško si se mirio sa stanjem spomenika kulture i onima koji obeležavaju značajne događaje iz oslobodilačkih ratova i zato si u koautorstvu iznedrio knjigu o svim postojećim spomenicima sa jasnom željom da budu dovedeni u prvobitno stanje, što je u domenu rada lokalne samouprave. Razvio si saradnju sa svim opštinskim odborima Jablaničkog okruga i Okružnim odborom, kao i sa lokalnom samoupravom, Vojskom Srbije, Savezom potomaka ratnika Srbije 1914-1920, Savezom veterana, Savezom penzionera kao i sa svim ostalim zainteresovanim organizacijama i ustanovama. Posebno treba naglasiti da je upravo Okružni odbor Saveza boraca Leskovca, kao priznanje za uspešan rad, dobio na poklon od Republičkog odbora kompjuter. Ovako uspešan rad Saveza boraca Leskovca doveo je do prisne saradnje sa Udruženjem vojnih i policijskih veterana u Kumanovu, Gradskim odborima u Pirotu, Vranju i Nišu sa kojima je su potpisana i pisma bratimljenja i razmenjivane posete delegacija. Ono, pak, što posebno izdvaja Gradski odbor Leskovca je bogata izdavačka delatnost, jer je do sada objavljeno 26 knjiga iz istorije Srbije. A svoju ličnu biblioteku poklonio si Gradskom odboru Leskovca sa željom da se i dalje obogaćuje.

Neka ti je večna slava i hvala.

Prof. dr Živan Stojković