BOSILEGRAD
U knjizi „Monografija Bosilegrada – zapisi iz prošlih vremena” autora
Ivana Mitića iz pograničnog grada Srbije na reci Dragovištici, vidljiva
je i jasna tendencija da se stanovništvo Bosilegradskog Krajišta
izuzme iz nacionalnog korpusa Bugara i pripoji amorfnom etnitetu
„Šopi” ili „Šopovi”, terminu koji gledano iz etnološkog ugla ne
označava nacionalnu pripadnost, već ima odlike regionalnog
određenja.
Jedan broj uglednih srpskih etnologa Šopima naziva stanovnike
podgorine Stare planine u Srbiji koji govore posebnim, timočko-
lužničkim dijalektom srpskog jezika, označavajući njihov nacionalni
etnitet kao srpski.
Veliki srpski geograf Jovan Cvijić, koji osim što je bio prevashodno
fizički geograf, izuzetno uspešno se istakao i u oblasti
anrtopogeografije, Šopima je označavao stanovništvo koje živi u
planinskim predelima istočnih krajeva Srbije i Makedonije i zapadnim
planinskim predelima Bugarske.
Cvijić je to stanovništvo u Srbiji označio po nacionalnom određenju
kao srpsko, a u zapadnoj Bugarskoj kao bugarsko, odredivši mu i
psihološki tip kome pripada i po kome se drastično razlikuje od
dinarskog violentnog tipa, iako obe grupacije žive u planinskim
oblastima.
Zanimljivo je da se i jedan od najvećih pisaca južnoslovenske
literature, Hrvat Miroslav Krleža, baveći se društvenim pojavama,
napisao „da Šopi ili Šopovi žive na širokom i dugom planinskom
prostoru od Suve planine kod Niša do planinskih predela oko reke
Pčinje”, ne negirajući srpsku nacionalnu pripadnost i poseban
psihološki tip tog stanovništva.
Autor monografije o Bosilegradu pravi istorijsku grešku, zastupajući
tezu da je sadašnja državna granica između Srbije i Bugarske
etnička, izgleda da mu je promakla odluka Berlinskog kongersa iz

1878. godine, kada su Srbija i Bugarska postale nezavisne i kada je
      određena granična linija između dva balkanska suseda.
      Ta granica je povučena preko venca Besne Kobile, jer su Evropljani
      znali da zapadno od te linije, u Krivoj Feji i Nesvrti, živi stanovništvo
      srpske nacionalnosti, a istočno, u Musulju, Gornjoj i Donjoj Ljubati,
      bugarske nacionalnosti, što potvrđuje i neumoljivo tačna odrednica
      svakog naroda – jezik, a u ova tri sela ljudi govore bugarskim
      jezikom.

Zato je tačna primedba Ivana Nikolova, pisca i intelektualca iz
Bosilegrada, da je Nejskim ugovorom iz 1919. godine, kada je
Bosilegradsko Krajište priključeno Srbiji zajedno sa Caribrodskim
srezom, granica između Kraljevine SHS i Bugarske razdvojila jedan
isti narod – Bugare.
Naravoučenije, na kraju, potencira, posle nasilja nad ljudima, najgore
je nasilje nad jezikom i nacionalnim identitetom!

Slavomir Kostić